به گزارش سراج24، شرکت ملی نفت عربستان سعودی با نام تجاری آرامکو، بیشترین میزان ذخایر نفت و گاز جهان را در اختیار دارد و با بالاترین سطح تولید نفت در جهان، از جمله جدی‌ترین و مهم‌ترین بازیگران بازارهای انرژی در حهان به شمار می‌آید. این شرکت اخیراً با اعلام خبر عرضه اولیه سهام خود به بورس، آن هم دو روز پس از اعدام شیخ نمر، توجه بسیاری از خبرگزاری‌ها و تحلیلگران انرژی جهان را به خود معطوف کرد. بحث همچنان در مورد خصوصی‌سازی این غول نفتی آن هم در شرایط کنونی که قیمت نفت، پایین‌ترین رقم خود در ۱۲ سال گذشته را تجربه می‌کند، تعجب‌ها و گمانه‌زنی‌های متعددی را برانگیخته است. بلومبرگ در گزارش جدید خود در ریشه‌یابی رفتارهای جدید سعودی‌ها، فشار بر ایران را به فهرست تحلیل‌های قبلی کارشناسان اضافه کرده است؛ تحلیل‌هایی مانند بین‌المللی کردن ذخایر نفت و گاز جهان، خانوادگی کردن ذخایر نفتی عربستان. از نظر بلومبرگ، عربستان سعودی در جنگ سرد علیه ایران به دنبال یک متحد استراتژیک است و می‌خواهد با عرضه سهام خود، سرمایه‌گذاران بین‌الملل را در ثبات و امنیت عربستان شریک کند.
چرا آرامکو خود را به حراج گذاشته؟
شرکت نفت عربستان روز هشتم ژانویه تأیید کرد که در حال بررسی گزینه‌های ممکن در عرضه اولیه عمومی سهام شرکت آرامکو است. پرسش اصلی این است که چرا شرکت سعودی آرامکو که به عنوان بزرگترین شرکت نفت جهان شناخته می‌شود، در بحبوحه پایین آمدن قیمت نفت تا کمترین میزان در ۱۲ سال اخیر، خود را به حراج گذاشته است؟ برخی از کارشناسان عربستان می‌گویند پادشاهی سعودی به دنبال افزایش نقدینگی در جهت گوناگونی اقتصاد بر پایه نفت است. برخی دیگر اعتقاد دارند ولیعهد ۳۰ ساله پادشاه عربستان، محمد بن سلمان، امیدوار است سهامداران و مدیران خارجی بتوانند به این غول عظیم‌الجثه فشار وارد کنند تا آن را مؤثرتر و شفاف‌تر کنند. او یکی از افرادی است که برنامه عرضه اولیه سهام آرامکو را در مصاحبه‌ای با اکونومیست افشاء کرد. سدالد الحسینی، مدیر بخش استخراج و عملیات تولید آرامکو در سال‌های ۱۹۸۵ تا ۲۰۰۳ گفته است: «شاهزاده محمد به دنبال آن است که همه چیز را سریعاً معکوس کند، از پایین به بالا».
توضیح دیگر در مورد علت این تصمیم سعودی‌ها، وضع جغرافیایی سیاسی اقتصادی منطقه است. اگر عرضه اولیه سهام نفتی ذخایر عظیم آرامکو، حتی کسر اندکی از شرکت را در برگیرد، بزرگترین عرضه اولیه سهام در طول تاریخ خواهد بود و احتمالاً بر عرضه ۲۵ میلیارد دلاری شرکت «علی بابا» غلبه خواهد کرد. با این اتفاق، سرمایه‌گذاران از پیوریتا تا شانگهای در امنیت رژیم حکومت استبدادی سعودی منافعی خواهند داشت.
عرضه اولیه سهام احتمالاً سرمایه‌های مالی که از شیوه‌های دیگر به دیگر رقبا اختصاص می‌یافت، جذب خواهد کرد. دنیلو اناریو، کارشناس سرمایه‌گذاری شرکت اطلاعات و مشاوره تجاری «داگما کاپیتال» سوئیس تصریح می‌کند «ریاض می‌تواند بازارهای سرمایه را برای صنعت نفت قبضه کند. این بازارها، دیگر تولیدکنندگان انرژی از مکزیکو گرفته تا شل را به دلیل سود و امکان دسترسی کمتر ترک خواهند گفت.» گفتنی است تکه‌ای از آرامکو هم برای سرمایه‌گذاران، ارزش هنگفتی دارد؛ زیرا این شرکت، هزینه‌های بسیار اندکی در تولید نفت دارد.
فروش آرامکو و اعدام شیخ نمر، بی‌ارتباط با هم نیست
در نظر سعودی‌ها، رقیب اصلی ایران است. اینکه شاهزاده محمد بن سلمان تصمیم گرفته اخبار مربوط به عرضه سهام آرامکو را تنها دو روز بعد از اعدام ۴۷ نفر از جمله روحانی برجسته شیعه، نمر النمر، منتقد جدی رفتارهای خاندان پادشاهی سعودی با اقلیت شیعه کشور منتشر کند، احتمالاً نمی‌تواند اتفاقی باشد. اعدام نمر خشم ایرانی‌ها را برانگیخت و آنان را به به آتش کشیدن بخشی از سفارت عربستان در تهران واداشت و به قطع روابط دیپلماتیک عربستان و برخی از متحدین آن از کشورهای حاشیه خلیج فارس با ایران منجر شد.
سردرگمی و بن‌بست پدید آمده ناشی از این اتفاقات، لااقل در میان مطبوعات اقتصادی و محافل تجاری، بسیار سریع تحت‌الشعاع بمب خبری شاهزاده محمد بن سلمان قرار گرفت. ریسک قرار گرفتن در کنار دولت سعودی به عنوان مالک آرامکو سبب شده تخمین‌های متعدد و متنوعی در مورد ارزش کلی آرامکو مطرح شود. کمترین میزان تخمینی ۱۰۰ میلیارد دلار است، در حالی که فدل قیت، تحلیلگر مؤسسه تحلیل و بررسی تجاری اپنهایمر، با ملاک قرار دادن مبادلات و ذخایر شرکت روس‌نفت روسیه، ارزش آرامکو را ۱۵ برابر اکسون موبایل- بزرگترین کمپانی نفتی امریکا- نزدیک به ۵ تریلیون دلار (۵ هزار میلیارد دلار) تخمین زده است.
فروش آرامکو و رقابت با ایران
ایران به شدت به دنبال این است که با آزاد شدن از تحریم‌ها، از اقتصاد بسته رها شود و کوشش می‌کند سرمایه‌گذاران خارجی را به موازات نرمال شدن جایگاه بین‌المللی خود جذب کند. حرکت سعودی‌ها آرامکو را در مقابل ایران نگه خواهد داشت. مارک دوبوویتز، مدیر اجرایی صندوق دفاع از دفاع دموکراسی، یک گروه تبلیغاتی که علیه توافق هسته‌ای ایران فعالیت می‌کند، می‌گوید: ««برخی از سلاح‌های مالی که آنها اینجا به کار می‌گیرند، جلب نظر مدیران سرمایه و حصارکشی به دور سرمایه‌های پراکنده و اعطای فرصت برای معامله با عربستان سعودی به جای تعامل با ایران است.»
آرامکو با این اقدام همچنان که به ایران تنه می‌زند، به روسیه نیز که درصدد گسترش تجارت در حوزه‌های پایین‌دستی یعنی صنایع پالایشگاهی و پتروشیمی و ... است، نیز فشار وارد می‌کند. روسیه به دنبال به دست گرفتن بازار آسیا، منطقه‌ای که سریع‌ترین مصرف انرژی در جهان را در اختیار دارد، است. پادشاهی یک بار دیگر نیز این استراتژی را به کار گرفت و در دهه ۸۰ و ۹۰ با سرمایه‌گذاری در تگزاس و لوئیزانا برای امنیت بخشی به سهام بازار آمریکا سرمایه‌گذاری کرد. اما اینک، آرامکو در حال ریختن پول از چین تا اندونزی است. براساس اداره اطلاعات انرژی آمریکا، آسیا تقریباً روی ۷۰ درصد صادرات نفت عربستان سعودی حساب کرده است.
سهیم شدن کشورهای دیگر در امنیت عربستان
تحلیلگران صنعت و ناظران سعودی می‌گویند آرامکو احتمالاً تصمیم ندارد سهام تمام شرکت را بفروشد و در مقابل به دنبال عرضه سهام پالایشگاه‌ها دارایی‌های پایین دست است. درآمد حاصل از عرضه همین سهام پایین دست می‌تواند ارتباطات بین‌الملل پادشاهی سعودی را ترمیم و تقویت کند. جیم کران، پژوهشگر امور انرژی مؤسسه باکر دانشگاه رایس در هوستون می‌گوید: روابط پالایشگاهی پادشاهی سعودی، ائتلاف با قدرت‌های مهم‌تر جهان را ارتقاء می‌بخشد. آن کشورها نیز در مقابل در تأمین ثبات و امنیت عربستان سعودی ذی‌نفع خواهند بود.
با کاهش قیمت نفت و ادامه کسری بودجه، و همچنین ادامه یک جنگ پرهزینه در یمن که برای عربستان به هیچ عنوان خوب پیش نمی‌رود، درآمد حاصل از فروش سهام خوشایند خواهد بود. اما پشت پرده این عرضه سهام که امروز سعودی‌ها بدان می‌اندیشند، به اعتقاد داو زاخئیم، قائم‌مقام وزارت دفاع آمریکا در دوران جورج بوش، برآمده از همان دیدگاهی است که آنان سال پیش به خاطر توافق هسته‌ای ایران، از آمریکا فاصله گرفتند. عربسنان در لابی علیه توافق هسته‌ای ایران به اسرائیل پیوسته است. زاخئیم می‌گوید: «سعودی‌ها هرگز تصور نمی‌کردند آمریکایی‌ها آنها را تحقیر کنند و همان چیزی که فکر نمی‌کردند، اکنون رخ داده است.»
به کانال تلگرامی ما بپیوندید
https://telegram.me/joinchat/CZFBeDvqGN8ZqY3U3m7RqQ
